[Review] Của Chuột Và Người – John Steinbeck

Mỗi kiệt tác văn chương là một bản thể sống của sự cô đơn.

Hãy thử liệt kê tất cả các tác phẩm văn học lỗi lạc mà bạn biết, và đếm xem trong số đó, có bao nhiêu tác phẩm đề cập đến nỗi cô đơn?

Giới làm nghệ thuật, viết lách như chúng mình luôn kháo nhau: để bước chân vào vùng đất sáng tạo, làm ra những tác phẩm văn chương kinh điển, một người nghệ sĩ, một nhà văn, không cần bất kỳ thứ giấy viết đắt tiền hay ngòi bút nào mạ vàng chau chuốt, thứ họ cần chỉ là sự cô đơn. Cô đơn đủ nhiều, ắt tự hóa thành cánh cửa dẫn lối đến miền nghệ thuật thăng hoa. Cô đơn rồi sẽ ngấm vào da thịt, chảy trong huyết quản, thấm đẫm từng dòng chữ ta viết. Hãy để tác phẩm của ta là một bản thể sống của sự cô đơn.

“Của Chuột và Người”, tác phẩm đầu tiên gây tiếng vang của tiểu thuyết gia đã giành giải Giải Nobel Văn học năm 1962 – John Steinbeck, là một bản giao hưởng của nỗi cô đơn. Nỗi cô đơn của phong cảnh bãi lầy, của gian nhà tầng, của trang trại va vào cái mục rỗng tâm hồn của từng nhân vật trong cuốn truyện, để tái hiện trước mắt người đọc số phận chung của toàn bộ lớp người nghèo, dân lao động, dân di cư ở nước Mỹ trong cuộc Đại Khủng hoảng năm 1929 chỉ dưới 1 nốt nhạc: bi thảm.

Trong “Của Chuột và Người”, ai cũng cô đơn.

“Mấy đứa làm việc ở nông trại như mình là tụi cô đơn nhất trên đời”.

George cô đơn trong giấc mộng sở hữu một mảnh đất của riêng mình, nơi anh có thể gieo trồng, làm mọi thứ từ chính hai bàn tay. Với ông già Candy, đó là nỗi cô đơn vì sợ bị vứt bỏ khi hết giá trị, rào cản về tuổi tác và khuyết tật. Crooks cùng nước da màu khiến anh bị hắt hủi khỏi nhà chung, phải sống ở kế chuồng ngựa, không được tham gia chơi bài cùng mọi người. Vợ Curley – người phụ nữ duy nhất giữa một thế giới toàn nam giới, được ví như “bẫy tù” của lán trại, đã vứt bỏ ước mơ trở thành diễn viên, lấy một người cô chẳng hề yêu, không được bầu bạn, nói chuyện cùng ai.

“Sao tao hông được nói chuyện với mày chứ? Tao chẳng bao giờ được nói chuyện với ai. Tao thấy cô đơn lắm.”

Và cuối cùng là Lennie to lớn, khỏe mạnh, nhưng mang khiếm khuyết trí tuệ nên bị tách biệt khỏi chính xã hội mà mình đang sống.

Sử dụng lối diễn văn như một vở kịch với các hồi phân tách, cùng kết cấu đầu cuối tương ứng, bản giao hưởng của nỗi cô đơn “Của Chuột và Người” đem lại một cảm giác trọn vẹn đến khó tả, khiến ta cứ như bị cuốn mãi vào từng hàng chữ đang tuôn ra từ trang giấy – một điều mà chỉ những tác giả/ tiểu thuyết gia lĩnh hội được sự cô đơn với “sự hài hước đầy cảm thông và một cách nhìn xã hội thấu đáo” như John Steinbeck mới có thể đạt được.