Sinh Vật Phù Du – Wikipedia Tiếng Việt

Sinh vật phù du là những sinh vật nhỏ bé, thường là thức ăn của các loài cá lớn, nhỏ như cá nhám voi và cá tráo.

Từ nguyên

[sửa | sửa mã nguồn]

Tên gọi của chúng bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp πλαγκτoν - có nghĩa là "kẻ du mục hay những tên sống trôi nổi". Khoa học nghiên cứu về plankton được gọi là Planktology.

Đặc điểm

[sửa | sửa mã nguồn]

Vì rằng các loài trong nhóm plankton chỉ có thể di chuyển theo chiều thẳng đứng tới vài trăm mét trong một ngày (một tập tính được gọi là di cư theo chiều thẳng đứng) nên việc dịch chuyển theo phương nằm ngang của plankton phụ thuộc hoàn toàn vào sự chuyển động của dòng nước chứa chúng. Điều này khác với các sinh vật tự bơi (Nekton), những sinh vật này thường lớn hơn, ví dụ mực, cá và các loài thú biển và có thể kiểm soát được sự di chuyển theo chiều ngang cũng như bơi ngược dòng nước.

Plankton là những sinh vật khá nhạy cảm với những thay đổi về các tính chất lý hóa của nước.

Phân loại

[sửa | sửa mã nguồn]

Theo đời sống

[sửa | sửa mã nguồn]

Plankton có thể được chia thành Holoplankton và Meroplankton:

• Holoplankton: những sinh vật dành toàn bộ vòng đời của nó sống trôi nổi; ví dụ: Copepods, Salps krill hay jellyfish.
• Meroplankton: những sinh vật chỉ có một giai đoạn nhất định trong vòng đời sống trôi nổi (thường là trạng thái ấu trùng) ví dụ: sao biển, giáp xác, giun biển và hầu hết cá.

Theo kích thước

[sửa | sửa mã nguồn]

Nếu dựa theo kích thước thì có thể chia Plankton thành các nhóm:

• Megaplankton, 2×10−1→2×100 m (20–200 cm)
• Macroplankton, 2×10−2→2×10−1 m (2–20 cm)
• Mesoplankton, 2×10−4→2×10−2 m (0.2 mm-2 cm)
• Microplankton, 2×10−5→2×10−4 m (20-200 μm)
• Nanoplankton, 2×10−6→2×10−5 m (2-20 μm)
• Picoplankton, 2×10−7→2×10−6 m (0.2-2 μm), chủ yếu là vi khuẩn
• Femtoplankton, < 2×10−7 m, (< 0.2 μm, nhỏ hơn 0,2 μm), bao gồm một vài loài virus biển

Tuy nhiên, một vài thuật ngữ trên có thể được sử dụng tương đối linh hoạt, đặc biệt là ở những nhóm có kích thước lớn. Sự tồn tại và tầm quan trọng của nhóm Nano- hay thậm chí những loài nhỏ hơn mới chỉ được phát hiện từ những năm 1980. Nhưng người ta cho rằng đây là nhóm chiếm một tỷ lệ lớn nhất về số lượng thành viên cũng như về sự đa dạng trong số các nhóm plankton.

Theo nguồn gốc phân loại

[sửa | sửa mã nguồn]

Nếu dựa theo chức năng thì có thể phân chia Plankton thành các nhóm sau:

• Phytoplankton (từ gốc Hy Lạp phyton là thực vật), bao gồm các nhóm tảo sống gần mặt nước nơi có đầy đủ ánh sáng cho quá trình quang hợp.
• Zooplankton (từ gốc Hy Lạp zoon là động vật), bao gồm các động vật nguyên sinh, giáp xác và rất nhiều các động vật nhỏ khác mà chúng cũng có thể sử dụng các plankton khác làm thức ăn. Zooplankton cũng bao gồm trứng và ấu trùng của một số loài động vật lớn như cá, giáp xác, giun đốt...
• Bacterioplankton, gồm có vi khuẩn và archaea, chúng giữ một vai trò quan trọng trong việc hấp thụ các chất dinh dưỡng hòa tan trong nước.

Phân bố

[sửa | sửa mã nguồn]

Sinh vật phù du sống trong các môi trường như đại dương, biển, hồ, ao. Sự dồi dào theo cấp địa phương của chúng thay đổi theo phương ngang (một lớp), phương đứng (độ sâu) và theo mùa. Nguyên nhân cơ bản của sự thay đổi này do do ảnh sự thay đổi của ánh sáng. Tất cả các hệ sinh thái của sinh vật phù du chịu ảnh hưởng bởi năng lượng mặt trời (xem hóa tổng hợp), làm cho chúng chủ yếu phát triển ở các thể nước trên mặt, và đối với các vùng địa lý và mùa có nhiều ánh sáng mặt trời.

Yếu tố làm thay đổi thứ hai là sự biến động về dinh dưỡng. Mặc dù những khu vực rộng lớn trên các đại dương thuộc vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới có nhiều ánh sáng, nhưng chúng ít phát triển do chúng được cung cấp ít chất dinh dưỡng như nitrat, phosphat và silicat. Điều này là kết quả của sự tuần hoàn của các dòng hải lưu và sự phân tầng các lớp nước theo chiều thẳng đứng. Ở các vùng như thế, sự sinh sản sơ cấp thường diễn ra ở các độ sâu lớn hơn, mặc dù có sự suy giảm về cấp độ (do sự suy giảm ánh sáng mặt trời).

Mặc dù các hàm lượng chất dinh dưỡng đáng kể nhưng một số khu vực của đại dương được xem là không có hiệu quả (cũng được gọi là các vùng HNLC).[1] Vi chất dinh dưỡng sắt thiếu ở những vùng này, và việc bổ sung nó có thể tạo nên sự nở hoa của một số loài thực vật phù du.[2]

Vai trò sinh địa hóa

[sửa | sửa mã nguồn]

Ngoài việc chúng nằm trong các cấp bên dưới của chuỗi thức ăn có vai trò quan trọng trong công nghiệp thủy sản, các hệ sinh thái sinh vật phù du còn đóng một vai trò trong các chu trình sinh địa hoá của các nguyên tố hóa học quan trọng, bao gồm cả chu trình cacbon của đại dương.

Thực vật phù du, động vật phù du chủ yếu cung cấp carbon cho mạng lưới thức ăn thông qua, hoặc là chúng hô hấp để cung cấp năng lượng trao đổi chất, hoặc lúc chết chúng cấp cấp sinh khối hoặc ở dạng mảnh vụn thức ăn cho các sinh vật khác. Thông thường khi chúng nặng hơn nước biển, các vật liệu hữu cơ có xu hướng chìm xuống. Trong hệ sinh thái đại dương mở cách xa bờ biển, sự vận chuyển carbon này sẽ từ bề mặt nước xuống các phần biển sâu hơn. Quá trình này được gọi là bơm sinh học, và là một trong những lý do mà các đại dương tạo thành bể chứa cacbon lớn nhất trên Trái Đất.

Có thể là tăng sự hấp thu khí carbon dioxide do các hoạt động của con người trong đại dương bằng cách kích thích tăng sản xuất sinh vật phù du thông qua việc cung cấp vi chất dinh dưỡng sắt như là một loại hạt giống. Tuy nhiên, kỹ thuật này có thể không được thực hiện ở quy mô lớn. Sự cạn kiệt oxy trong đại dương và sự sản sinh ra các sản phẩm metan (do sản xuất dư thừa sự tái khoáng hóa ở dưới sâu) là một trong những nhược điểm tiềm ẩm của phương pháp này.[3][4]

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Tảo

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ J. H. Martin & Fitzwater, S. E. (1988). “Iron-deficiency limits phytoplankton growth in the Northeast Pacific Subarctic”. Nature. 331 (6154): 341–343. Bibcode:1988Natur.331..341M. doi:10.1038/331341a0.Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (liên kết)
2. ^ Boyd, P.W.; Watson, AJ; Law, CS; Abraham, ER; Trull, T; Murdoch, R; Bakker, DC; Bowie, AR; Buesseler, KO (2000). “A mesoscale phytoplankton bloom in the polar Southern Ocean stimulated by fertilization”. Nature. 407 (6805): 695–702. doi:10.1038/35037500. PMID 11048709.
3. ^ Chisholm, S.W.; Falkowski, PG; Cullen, JJ (2001). “Dis-crediting ocean fertilization”. Science. 294 (5541): 309–310. doi:10.1126/science.1065349. PMID 11598285.
4. ^ O. Aumont & Bopp, L. (2006). “Globalizing results from ocean in situ iron fertilization studies”. Global Biogeochemical Cycles. 20 (2): GB2017. Bibcode:2006GBioC..20.2017A. doi:10.1029/2005GB002591. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2012.Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (liên kết)

• Omori, M. and Ikeda, T. (1992). Methods in Marine Zooplankton Ecology, Krieger Publishing Company, Malabar, USA.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn] Tra sinh vật phù du trong từ điển mở tiếng Việt Wiktionary Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Sinh vật phù du.

• Sinh vật nổi tại Từ điển bách khoa Việt Nam
• Plankton (biology) tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
• Plankton tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
• Ocean Drifters – Short film narrated by David Attenborough about the varied roles of plankton
• Plankton Chronicles Lưu trữ 2020-07-28 tại Wayback Machine – Short documentary films and photos
• COPEPOD: The Global Plankton Database – Global coverage database of zooplankton biomass and abundance data
• Plankton*Net – Taxonomic database of images of plankton species
• Guide to the marine zooplankton of south eastern Australia Lưu trữ 2008-05-30 tại Wayback Machine – Tasmanian Aquaculture and Fisheries Institute
• Sir Alister Hardy Foundation for Ocean Science – Continuous Plankton Recorder Survey
• Australian Continuous Plankton Recorder Project Lưu trữ 2008-12-01 tại Wayback Machine – Integrated Marine Observing System
• Sea Drifters – BBC Audio slideshow
• Aquaparadox: the diversity of planktonic microorganisms – Images of planktonic microorganisms
• Plankton, planktic, planktonic Lưu trữ 2012-08-03 tại Wayback Machine – Essays on nomenclature
• Journal of Plankton Research – Scientific periodical devoted to plankton
• Động vật phù du và thực vật phù du - bioaqua

Tiêu đề chuẩn	BNF: cb119331443 (data) GND: 4046229-8 LCCN: sh85102688 NDL: 00569187 NKC: ph124092

x t s Sinh vật phù du
Tổng quan Sinh vật phù du	Tảo nở hoa Giả thuyết CLAW Vi tảo hàm lượng lipid cao Holoplankton Vi sinh vật biển Meroplankton Mycoplankton Hiệu ứng biển sữa Nghịch lý của sinh vật phù du Planktivore Planktology Thủy triều đỏ Spring bloom Lớp mỏng Còn nữa...
Theo kích cỡ	Phù du nhân chuẩn Sinh vật phù du dị dưỡng Vi sinh vật phù du biển Vi tảo Sinh vật phù du nano Sinh vật phù du quang hợp Picozoa Picoeukaryote Picoplankton
Bacterioplankton	Bacteriastrum Aeromonas salmonicida Cyanobacteria Cyanobiont Cyanotoxin Enteric redmouth disease Flavobacterium Flavobacterium columnare Pelagibacter ubique Marine bacteriophage SAR11 clade Streptococcus iniae
Phytoplankton	Auxospore Axodine Chaetoceros Chaetocerotaceae Coccolithophore Emiliania huxleyi Eustigmatophyte Frustule Heterokont Nannochloropsis Navicula Prasinophyceae Raphidophyte Thalassiosira pseudonana Diatom orders Centrales Pennales Classes: Coscinodiscophyceae Fragilariophyceae Bacillariophyceae
Flagellates	Brevetoxin Choanoflagellates Dinoflagellates Flagellum Pfiesteria piscicida Saxitoxin Symbiodinium Velvet (fish disease)
Zooplankton	Chaetognatha Ciguatera Ctenophora Gelatinous zooplankton Hunting copepods Ichthyoplankton Jellyfish Marine larvae Crustacean larvae Salmon louse Sea louse Copepod orders Calanoida Cyclopoida Harpacticoida Monstrilloida Poecilostomatoida Siphonostomatoida More...
Related topics	Aeroplankton Algaculture Algal mat Algal nutrient solutions Artificial seawater Autotrophs Biological pump Diel vertical migration Dimethylsulfoniopropionate f-ratio Fish disease and parasites Heterotroph HNLC Macroalgae Manta trawl Marine mucilage Microbial mat Ocean acidification Marine microorganisms Marine primary production Pseudoplankton Stromatolite Tychoplankton Zoid C-MORE CPR AusCPR MOCNESS SCAR

x t s Động vật thủy sinh ở hệ sinh thái thủy sinh
Sinh vật đáy Macrobenthos Meiobenthos herpon Nekton Neuston pechton / pecton / pekton Sinh vật phù du Pleuston plocon Seston Seston

x t s Hệ sinh thái thủy sinh
Hệ sinh thái thủy sinh – Các thành phần chung và nước ngọt Chung Acoustic ecology Adaptation Agent-based models Nước nở hoa Nước Anoxic Động vật thủy sinh (Côn trùng Thú) Thực vật thủy sinh Khoa học thủy sinh Sinh vật đáy Nghiên cứu đa dạng sinh học Phát quang sinh học Biomass Biomonitoring Cascade effect Colored dissolved organic matter Camouflage and mimicry Dead zone Ecohydrology Hệ sinh thái Phú dưỡng Fisheries science Chuỗi thức ăn Lưới thức ăn GIS and aquatic science Thủy sinh học Hypoxia Isotope analysis Macrobenthos Meiobenthos Microbial ecology Microbial food web Microbial loop Nekton Neuston Particle Pelagic zone Dải sáng rõ Thực vật phù du Sinh vật phù du Sinh vật nổi tự do Predation Productivity Công ước Ramsar Respiration Schooling Sediment trap Siltation Spawning Substrate Thermal pollution Toxicology Bậc dinh dưỡng Cột nước Động vật phù du Thêm... Nước ngọt Sinh học Quần xã sinh vật Hệ sinh thái nước ngọt hồ sông Cá Hyporheic zone Hồ học Lake stratification Macrophyte Ao Ao cá Rheotaxis Lòng suối Stream pool Trophic state index Upland and lowland Water garden Đất ngập nước Đầm lầy nước lợ Đầm lầy nước ngọt swamp Đầm lầy toan Đầm lầy kiềm Environmental quality Thêm... Vùng sinh thái Freshwater (List) Marine (List) The Everglades Maharashtra The North Pacific Subtropical Gyre The San Francisco Estuary
Hệ sinh thái thủy sinh – Các thành phần biển Biển Marine biology Marine chemistry Deep scattering layer Diel vertical migration Ecosystems large marine marine) f-ratio Iron fertilization Marine snow Ocean nourishment Oceanic physical-biological process Ocean turbidity Photophore Thorson's rule Upwelling Whale fall More... Marinelife Bacteriophages Census Fish coastal coral reef deep sea demersal pelagic Deep sea communities Deep sea creature Deep-water coral Invertebrates Larvae Mammals Marine life Algae and plants Microorganisms Paradox of the plankton Reptiles Seabirds Seashore wildlife Vertebrates Wild fisheries Sinh cảnhđại dương Bay mud Địa mạo học sinh học bờ biển Lỗ phun lạnh Rạn san hô Davidson Seamount Cửa sông Intertidal ecology Đất ngập nước gian triều Rừng tảo bẹ Miệng phun thủy nhiệt Đầm phá Rừng ngập mặn Marine biomes Marine habitats Mudflats Rocky shores Salt marshes Salt pannes and pools Seagrass meadows Sponge grounds Sponge reefs Tide pools Các vấn đề Coral bleaching Ecological values of mangroves Fisheries and climate change HERMIONE Marine conservation Marine conservation activism Marine pollution Marine Protected Area

x t s Sinh học
Introduction (Genetics, Evolution) Outline Lịch sử Timeline Index
Sinh học	Overview Khoa học Sự sống Properties (Thích nghi, Trao đổi chất, Phát triển, Cấu trúc, Cân bằng nội môi, Sinh sản (Self-replication), Kích thích) Tổ chức sinh học (Nguyên tử > Phân tử > Bào quan > Tế bào > Mô > Cơ quan > Hệ sinh học > Sinh vật > Quần thể > Quần xã sinh học > Hệ sinh thái > Sinh quyển) Chủ nghĩa rút gọn Nguyên lý đột sinh Mechanistic Phương pháp khoa học Bậc phân loại Lý thuyết Định luật Bình duyệt Biology journals Tên thông thường Chemical basis Atoms Amino acids Carbohydrates Chemical bond Chemical element Lipids Matter Quantum Molecules Monomer Nucleic acids Organic compounds pH Polymer Proteins Water Cells ATP Cell cycle Cell theory Cell signaling Cellular respiration Energy transformation Enzyme Eukaryote Fermentation Metabolism Meiosis Mitosis Photosynthesis Prokaryote Genetics DNA Epigenetics Evolutionary developmental biology Gene expression Gene regulation Genomes Mendelian inheritance Post-transcriptional modification Tiến hóa Adaptation Earliest known life forms Chức năng Genetic drift Gene flow History of life Macroevolution Microevolution Mutation Natural selection Phylogenetics Speciation Taxonomy Diversity Archaea Bacteria Eukaryote Alga Animal Fungus Plant Protist Virus Plant form and function Epidermis (botany) Flower Ground tissue Leaf Phloem Plant stem Root Shoot Vascular plant Vascular tissue Xylem Animal form and function Breathing Circulatory system Endocrine system Digestive system Homeostasis Immune system Internal environment Muscular system Nervous system Reproductive system Respiratory system Ecology Biogeochemical cycle Biological interaction Biomass Biomes Biosphere Climate Climate change Community Conservation Ecosystem Habitat niche Microbiome Population dynamics Resources
Research methods	Laboratory techniques Genetic engineering Transformation Gel electrophoresis Chromatography Centrifugation Cell culture DNA sequencing DNA microarray Green fluorescent protein vector Enzyme assay Protein purification Western blot Northern blot Southern blot Restriction enzyme Polymerase chain reaction Two-hybrid screening in vivo in vitro in silico Field techniques Belt transect mark and recapture species discovery curve
Branches	Page 'Template:Branches of biology' not found
Glossaries	Biology Botanical terms Ecological terms Plant morphology terms
Category Commons WikiProject