Vespa - Một Biểu Tượng Lịch Sử | BornToRide

Vespa – Một biểu tượng lịch sử

Ít ai biết rằng, trước khi thành danh với Vespa, hãng xe Italia Piaggio từng là một trong những trung tâm sản xuất máy bay dân sự và quân sự hàng đầu châu Âu trong hai cuộc chiến tranh thế giới.

Lịch sử của scooter…

Thành lập tại ngoại ô Genoa, một thành phố trù phú phía Bắc Italia vào năm 1884. Rinaldo Piaggio – cha đẻ của thương hiệu Piaggio khi đó mới 20 tuổi và ý tưởng khai sinh ra một thương hiệu mang tên mình Rinaldo Piaggio Company.

Thủa mới thành lập, hướng đi của Piaggio khá hỗn loạn và thiếu tính nhất quán. Ban đầu Piaggio được xác định nhắm vào sản phẩm du thuyền đi biển hạng sang, sau đó chuyển sang sản xuất các toa xe đường sắt để vận chuyển hàng hóa, toa xe điện cao cấp vận chuyển hành khách và các xe tải dạng đặc biệt.

Thế chiến thứ nhất đã mang đến một sự chuyển biến mới trong lĩnh vực hoạt động sản xuất của Piaggio trong nhiều thập kỷ sau đó.

Piaggio bắt đầu sản xuất máy bay và thủy phi cơ. Đồng thời, nhiều nhà máy mới được mọc lên minh chứng cho sự thịnh vượng và thành công của hãng.

Năm 1917, Piaggio mua một nhà máy mới ở Pisa, và bốn năm sau đó thông qua việc mua lại một nhà máy nhỏ ở Pontedera.

Piaggio chính thức trở thành trung tâm sản xuất linh kiện hàng không (cung cấp các linh kiện chính cho ngành như cánh quạt, động cơ và máy bay hoàn chỉnh, bao gồm cả máy bay dân sự và máy bay ném bom) cho toàn bộ khu vực châu Âu.

Trước và trong Thế chiến II, Piaggio là một trong những hãng sản xuất máy bay hàng đầu của Italia và phục vụ cho tất cả các nước thuộc phe trục quốc xã.

Vì lý do này, các nhà máy của hãng tại Genoa, Finale Ligure và Pontedera trở thành mục tiêu quân sự quan trọng bắn phá của phe đồng minh và lâm vào tình trạng thiệt hại nghiêm sau chiến tranh.

Bước ngoặt năm 1946…

Chiến tranh chấm dứt, hai con trai của Rinaldo Piaggio là Enrico và Armando ngay lập tức bắt tay vào quá trình tái sản xuất công nghiệp, gây dựng lại thời hoàng kim của thương hiệu.

Tuy nhiên, nền kinh tế Italia khi đó gần như tê liệt hoàn toàn và tình trạng đường sá bị hư hỏng nặng khiến việc theo đuổi lĩnh vực hàng không trở nên không còn phù hợp.

Piaggio quyết định rời khỏi lĩnh vực sản xuất truyền thống và chuyển sang ý tưởng về phương tiện giao thông cá nhân giá rẻ bắt đầu hình thành.

Việc khó khăn nhất lúc này là việc tái thiết và vực dậy cơ sở sản xuất quan trọng nhất là nhà máy Pontedera.

Người con trai cả Enrico Piaggio quyết định sắp xếp dịch chuyển một phần của nhà máy này về thành phố Biella, tỉnh Piedmont phía bắc đất nước. Tại đây, ông tiến hành một cuộc cải cách lớn đưa thương hiệu Piaggio tập trung vào mảng phương tiện di chuyển dành cho cá nhân.

Sự điều chỉnh của Enrico cho thấy một năng lực trực giác vô cùng tốt, bởi sau này chính mảng sản phầm này đã trở thành định mệnh của Piaggio, tạo dựng nên sự nổi tiếng khắp thế giới cho hãng xe Italia.

Ngoài công lao định hướng của Enrico Piaggio, thành công rực rỡ của hãng còn nhờ một phần lớn vào tài năng thiết kế phi thường của thiết kế sư trưởng – nhà phát minh Corradino D’Ascanio (1891-1981).

Vespa: Sự ra đời của một huyền thoại

Manh nha từ khi chiến tranh sắp kết thúc, Enrico đã nghiên cứu mọi giải pháp để có thể tạo ra một mẫu xe động cơ tay ga dựa trên mô hình những mẫu xe máy nhỏ sản xuất riêng cho lính nhảy dù.

Nguyên mẫu ban đầu của Vespa là chiếc MP5, có biệt danh “Paperino” (tiếng Italia có nghĩa là vịt Donald) vì hình dạng kỳ lạ của nó. Nhưng Enrico Piaggio không ưng sản phẩm này và yêu cầu Corradino D’Ascanio thiết kế lại.

D’Ascanio vốn xuất thân là một kỹ sư ngành hàng không, do vậy ông không có nhiều niềm đam mê với xe máy.

Vấn đề được đặt ra…

Ông cảm thấy chúng không thoải mái khi sử dụng, cồng kềnh với những bánh xe và người dùng rất dễ dàng gặp rắc rối nếu lốp xe bị xịt, điều không bao giờ xảy ra với máy bay.

Tệ hơn nữa, khi gặp vấn đề với ổ đĩa, chắc chắn họ sẽ lấm lem chân tay, quần áo mà chưa chắc đã xử lý được mọi chuyện (lưu ý là vào thời điểm đó xe máy chưa thịnh hành, và dĩ nhiên là nghề thợ sửa xe lại càng chưa thịnh hành).

Tuy nhiên, tình bạn và tình đồng nghiệp thân thiết với Enrico không cho phép D’Ascanio từ bỏ sự nghiệp tại Piaggio.

Và chuyện gì cũng sẽ giải quyết được…

Khi đã xác định gắn bó với nó, kinh nghiệm làm việc lâu năm trong ngành hàng không giúp ông nhanh chóng tìm thấy câu trả lời cho mọi vấn đề.

Để loại bỏ những tác động xấu trong quá trình vận hành và làm cho chiếc xe dễ sử dụng hơn, ông đưa cần số vào tay lái (thứ ngày nay chính là số tự động trong tay ga).

Để việc thay thế lốp xe trở nên đơn giản hơn mỗi lần bị xịt, ông tạo ra một hộp đựng đồ tương tự như khoang chứa đồ trên máy bay.

Cuối cùng, ông đã tạo ra một sản phẩm hoàn hảo đến không ngờ – thứ giờ đã trở thành kiệt tác của nhân loại.

Cả thập kỷ trước khi Cơ quan sức khỏe Liên hợp quốc công bố kết quả về tư thế khoa học nhất trong quá trình làm việc của con người, thiết kế ghế ngồi và tư thế lái xe của Vespa đã đạt tới đẳng cấp giúp cho người dùng thoải mái và an toàn trong hàng tiếng đồng hồ di chuyển trên đường.

Tác phẩm của Corradino D’Ascanio’s hoàn toàn độc đáo và mang tính cách mạng so với tất cả các phương tiện giao thông hai bánh khác hiện có lúc bấy giờ. Và khi nhìn thấy nó lần đầu tiên, ông chủ Enrico Piaggio đã phải thốt lên bằng tất cả sự ngạc nhiên và thích thú: “Trông nó hệt như một chú ong”. Và thế là cái tên huyền thoại Vespa (tiếng Italia có nghĩa là con ong) ra đời.

Đến Hồng Y giáo chủ cũng phải rung động

Ngày 23 tháng 4 năm 1946, Piaggio & CSPA chính thức đăng ký bằng sáng chế cho Vespa tới Văn phòng Bằng sáng chế Trung ương, Bộ Công nghiệp và Thương mại Italia tại thành phố Florence với nội dung mô tả như sau: “một mẫu xe chạy động cơ xăng, phức hợp nhiều bộ phận, bao gồm cả các chi tiết cơ khí cấu thành”.

Chỉ trong một khoảng thời gian ngắn, Vespa đã nhận được đăng ký bản quyền và bằng sáng chế và bắt đầu xuất hiện chính thức trước công chúng.

Những ngày tháng đầu, phản ứng của cộng đồng khá hỗn loạn với nhiều ý kiến trái chiều. Dù vậy, Enrico Piaggio vẫn không ngần ngại triển khai sản xuất đại trà hai nghìn chiếc trong đợt đầu tiên dành cho phiên bản động cơ 98 cc.

Lựa chọn sự kiện ra mắt là buổi tụ hợp các đại gia câu lạc bộ Golf thanh lịch của Rome, trong đó có cả sự hiện diện của một số tướng lĩnh Mỹ – những người đại diện cho chính phủ quân đồng minh, chiếc xe được những tay chơi ngay lập tức chú ý bởi vẻ độc đáo chưa từng có trên thị trường.

Sau đó, những người dân Italia bắt gặp hình ảnh đầu tiên của chiếc Vespa trên trang nhất tờ Motor (phát hành ngày 24 tháng 3 năm 1946) và tờ La Moto (phát hành ngày 15 tháng 4 cùng năm).

Chưa dừng lại, Piaggio tiếp tục gây chấn động Triển lãm Milan Show diễn ra sau đó vài tháng khi trình diễn quá trình vận hành thực tế của Vespa. Ngay lập tức chiếc xe nhận được sự quan tâm đặc biệt của Đức Hồng Y Giáo chủ Schuster.

Phải thừa nhận rằng, “có bột mới gột nên hồ”. Không phải nghiễm nhiên mà Vespa có khả năng công phá thị trường mạnh mẽ đến thế. Thiết kế có một không hai của nó khiến cho cả nền văn minh nhân loại đến tận hôm nay vẫn còn phải ngã mũ kính phục và không ít người phát cuồng muốn trở thành chủ sở hữu.

Từ thái độ hoài nghi đến sự công nhận tuyệt đối

Mẫu Vespa đầu tiên trong lịch sử có phân khối 98cc được bán với hai mức giá: 55.000 Lira (đơn vị tiền tệ Italia) cho phiên bản thường và 61.000 Lira cho phiên bản cao cấp với một số tùy chọn bổ sung bao gồm đồng hồ báo tốc độ, chân trống cạnh và một lốp xe dự phòng màu trắng, phong cách gắn phía sau.

Đón nhận một thành viên mới với phong cách khác biệt hoàn toàn, thị trường khi đó chia thành 2 luồng quan điểm: một bên là những người đánh giá chiếc Vespa chính là hiện thực hóa một ý tưởng tuyệt vời, và bên kia là những người hoài nghi, chưa sẵn sàng chấp nhận một thứ đột phá đến vậy.

Ban đầu, khi vấp phải phản ứng không mấy tích cực đối với Vespa, Enrico Piaggio dự định lựa chọn Count Parodi – nhà sản xuất xe máy uy tín Moto Guzzi làm hãng độc quyền phân phối Vespa, nhằm giúp mẫu xe mới của mình gia nhập mạng lưới bán lẻ của một thương hiệu nổi tiếng hơn, có cơ hội sinh tồn cao hơn. Tuy nhiên, Count Parodi đã phũ phàng từ chối.

Thất bại ê chề ngay trong thương vụ hợp tác đầu tiên khiến không ít dư luận tin rằng Vespa sẽ sớm thất bại. Rất may cho Enrico (và có lẽ cho cả những tín đồ Vespa thời nay) là Lancia – một nhà phân phối cũng khá nổi tiếng khác đã nhận lời đỡ đầu cho Vespa.

Tìm được đối tác chiến lược, trong những tháng cuối năm 1947, Piaggio tập trung đẩy mạnh sản xuất và năm sau đó Vespa bản 125cc xuất hiện, nhanh chóng tỏ ra là một sự kế thừa vững chắc cho Vespa 98cc đời đầu.

Giai đoạn khó khăn qua đi, Vespa đã thực sự trở thành “phép lạ”. Sản lượng xuất xưởng từ mức chỉ vỏn vẹn 2.484 chiếc trong năm 1946 đã tăng lên 10.535 chiếc chỉ trong vòng 1 năm và tới năm 1948, tổng sản lượng đã vọt lên mức 19.822 chiếc.

Sau khi tạo dựng được danh tiếng tại thị trường nội địa, Piaggio bắt đầu mang Vespa đi chinh chiến ngoại quốc.

Thế giới tỏ ra thực sự quan tâm tới mẫu xe tay ga mới, công chúng và báo chí bày tỏ sự tò mò lẫn ngưỡng mộ. Tờ The Times gọi đó là “một sản phẩm đặc chất Ý”. Nhận thấy sức lan tỏa mạnh mẽ của Vespa, Enrico Piaggio tiếp tục chiến lược hướng ngoại, tạo ra một mạng lưới dịch vụ rộng rãi trên khắp châu Âu và phần còn lại của thế giới.

Ông duy trì sự chú ý liên tục của dư luận, thậm chí là các ý kiến trái chiều xung quanh sản phẩm của mình nhằm gây dựng tiếng vang, bên cạnh việc tạo lập hàng loạt câu lạc bộ người hâm mộ Vespa một các có hệ thống. Không ít hơn 20.000 người đam mê Vespa trên khắp thế giới đã có mặt tại Italia trong ngày “Vespa Day” vào năm 1951, tức là chỉ sau khi thương hiệu con cưng ra đời chưa đầy 5 năm.

Triển vọng kinh doanh của Vespa Piaggio càng lúc càng mạnh, vượt qua biên giới quốc gia và vào năm 1953, nhờ những nỗ lực và quyết tâm không mệt mỏi, hãng đã có hơn 10.000 điểm dịch vụ trên toàn thế giới, bao gồm cả châu Âu, châu Mỹ và châu Á.

Poster quảng cáo Piaggio 1 of 5

Xuất hiện mọi lúc, mọi nơi, từ trong phim ảnh, trong văn học, trong quảng cáo cho tới ngoài đời thực, Vespa dần trở thành một những biểu tượng quan trọng nhất minh chứng cho sức sống mãnh liệt của một xã hội đang chuyển minh.

Năm 1950, chỉ bốn năm kể từ khi ra mắt, Vespa bắt đầu chính thức được sản xuất tại Đức bởi đối tác Hoffman-Werke; sau đó nhận được giấy phép sản xuất tại Anh (bởi Douglas Bristol) và tại Pháp (bởi ACMA Paris), trước khi có mặt tại Madrid, Tây Ban Nha vào năm 1953 dưới tên thương hiệu Piaggio España.

Ngày 22 tháng 2 năm 1964, Enrico Piaggio mua lại cổ phần toàn bộ số cổ phần của người em trai Armando tại Piaggio & CSPA, chính thức tiếp quản toàn bộ quyền lực tại hãng và chuyên tâm chèo lái Piaggio đi theo chiến lược kỷ nguyên cất cánh.

Trải qua một thời gian dài của lịch sử, Vespa đã trở thành tượng đài cho văn hóa đương đại Italia, trở thành niềm kiêu hãnh của châu Âu và đánh gục hàng chục triệu trái tim người hâm mộ trên khắp thế giới. Tại Việt Nam, cái tên Vespa cũng khiến không dưới hàng trăm nghìn tín đồ mê xe nức lòng mỗi lần nhắc đến.

Kỉ nguyên mới…

Vào mùa thu năm 2000, chiếc ET4 50 là chiếc “Vespino” đầu tiên được trang bị động cơ 4 thì. Quãng đường kỷ lục (500 km/bình xăng) mà chiếc xe đi được đã giúp Vespa đặt một dấu mốc trong kỷ nguyên số.

Ngày nay, chiếc 946 là đại diện tiêu biểu cho tham vọng của Vespa mở ra một cánh cửa mới cho tương lai nhưng không quên tôn vinh những di sản vô giá. Và cũng chính điều đó đã làm nên một huyền thoại.

• Vespa cổ – chuyện nhỏ, tại sao lại không?
• Vespa T5- Trả lại tên cho em
• Buổi test scooter thập niên 1960
• Vespa PX- Hoàng tử Chăn Lợn
• Vespa PX- Và các dòng xe tại Việt Nam