Tập Thơ Thơ Chữ Nôm Của Nguyễn Khuyến | BKTV

Vài nét về tập "Thơ chữ Nôm" của Nguyễn Khuyến

Thơ văn của Nguyễn Khuyến, nhất là thơ Nôm, đã được người đời đua nhau ghi chép. Làm nên giá trị thơ văn của ông là toàn bộ những sáng tác chữ Hán và chữ Nôm, trữ tình cũng như trào phúng. Nhưng có thể nói, làm nên nét phong cách và hồn thơ đặc sắc của Nguyễn Khuyến chính là mảng thơ Nôm.

Trong bộ phận thơ Nôm, Nguyễn Khuyến vừa là nhà thơ trào phúng vừa là nhà thơ trữ tình, nhuốm đậm tư tưởng Lão Trang và triết lý Đông Phương. Thơ Nôm của Nguyễn Khuyến sánh ngang tầm thơ Nôm của Đại thi hào Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, với bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan.

Có thể nói, thơ Nôm đã trải dài trong sự nghiệp sáng tác của ông, đó là những sáng tác bất hủ đã làm nên cái đặc sắc riêng trong phong cách thơ Nguyễn Khuyến. Thơ chữ Nôm của ông bao gồm cả những bài thơ trữ tình lẫn trào phúng, là những bài thơ đã bộc lộ được tấm lòng, tâm tư tình cảm,những nỗi niềm trăn trở, thái độ của ông trước thời cuộc cũng như thể hiện được nét phong cách riêng của mình.

Chính những bài thơ Nôm giản dị, gần gũi với người dân quê và ấm áp hồn thơ đất Việt ấy, mà người đời sau goi ông là “nhà thơ dân tình, làng cảnh Việt Nam” (Xuân Diệu).

Theo tổng hợp trong gần 500 bài thơ của Nguyễn Khuyến thì có khoảng hơn 100 bài là sáng tác bằng chữ Nôm. Vậy thơ chữ Nôm chỉ chiếm một số lượng tương đối chứ không nhiều trong sự nghiệp sáng tác của ông.

Cũng như các nhà thơ hay chữ thời trung đại, Nguyễn Khuyến sáng tác cả thơ chữ Hán và thơ chữ Nôm. Có những bài ông sáng tác bằng chữ Hán rồi tự mình dịch ra chữ Nôm và ngược lại, chẳng hạn như bài "Trở về vườn cũ" thì đi đôi với bài chữ Hán "Bùi viên cựu trạch ca", cả hai bài đều có sự điêu luyện như nhau.

Theo các công trình nghiên cứu thì có thể sáng tác đầu tay của Nguyễn Khuyến là bằng chữ Nôm, đó là những bài thơ khi còn là một anh sĩ tử, chưa có công danh sự nghiệp trong tay, đồng thời độc giả cũng như các nhà phê bình nghiên cứu biết đến Nguyễn Khuyến đầu tiên với tư cách là một nhà thơ trào phúng kiệt xuất mà chủ yếu là phần thơ Nôm.

Thơ Nôm trào phúng của ông chiếm một phần quan trọng trong sự nghiệp sáng tác của ông. Độc giả biết đến khá nhiều bài thơ Nôm trào phúng của ông với nội dung và nghệ thuật hết sức độc đáo như: Tiến sĩ giấy, Hỏi thăm quan tuần mất cướp,Hội Tây, Lời vợ phường chèo, Tặng ông đốc học Hà Nam,… Chính mảng thơ Nôm này, đã góp cho thơ ca trào phúng Việt Nam một tiếng cười độc đáo, sắc nét, không lẫn với ai.

Thơ Nôm trào phúng này đã đưa tên tuổi của Nguyễn Khuyến đặt ngang tầm với những nhà thơ văn trào phúng bậc thầy trong nền Văn học Việt Nam. Thơ Nôm trào phúng chiếm một vị trí không gì có thể thay thế được trong sự nghiệp thơ văn của Nguyễn Khuyến.

Bên cạnh đó, chúng ta không thể không nhắc đến những bài thơ Nôm đã giúp ông tỏa sáng trên văn đàn và được mệnh danh là “nhà thơ của dân tình, làng cảnh Việt Nam” (Xuân Diệu). Đó chính là mảng thơ Nôm trữ tình của ông.

Trong đó, đại diện tiêu biểu chính là chùm thơ thu mà có lần Xuân Diệu đã nhận định: “Nguyễn Khuyến nổi tiếng nhất trong văn học Việt Nam là về thơ Nôm. Mà trong thơ Nôm của Nguyễn Khuyến, nức danh nhất là ba bài thơ mùa thu: Thu Điếu,Thu Vịnh, Thu Ẩm”.

Đây là ba bài thơ hay và điển hình nhất cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam, mà chính xác là vùng chiêm trũng Bắc Bộ chứ không là một nơi nào khác và không thể lẫn vào đâu được. Đồng thời, một điều chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy tất cả các tác phẩm của ông được chọn dạy ở nhà trường hầu hết là tác phẩm chữ Nôm như Thu điếu, Bạn đến chơi nhà, Khóc Dương Khuê,…

Tất cả những điều này, chứng minh một điều rằng Thơ chữ Nôm đóng vai trò hết sức quan trọng và đã làm nên những thành công đặc sắc trong sự nghiệp sáng tác của thi hào Nguyễn Khuyến nói riêng và trong nèn thi ca văn học Việt Nam nói chung.

(*) Tập thơ Thơ chữ Nôm của nhà thơ Nguyễn Khuyến , được trích dẫn nguyên văn từ các nguồn chính thống và đã kiểm chứng.